Do ciekawych spostrzeżeń doszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie pewnej spółki, która prowadząc sprzedaż alkoholu w sklepie stacjonarnym, postanowiła rozszerzyć zakres świadczonych usług uruchamiając możliwość zakupu swojego asortymentu również drogą internetową. Decyzję tą podjęto w oparciu o uprzednio wydane zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych kategorii B (od 4,5 do 18%), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.
Rozszerzenie usług na sprzedaż drogą komunikacji na odległość nie spotkała się jednak z aprobatą Prezydenta Miasta, działającego w przedmiotowej sprawie jako organ wydający zezwolenie. W wyniku przeprowadzonej kontroli, Prezydent miasta zadecydował o cofnięciu uprawnień.
Stanowisko Prezydenta Miasta
Argumentacja prawna Organu o cofnięciu zezwolenia została zbudowana w szczególności na twierdzeniu, że sprzedaż alkoholu należy do grupy tzw. działalności reglamentowanych, a co za tym idzie – musi podlegać ścisłej kontroli – w oparciu o dosłowne brzmienie ustawy. Cała procedura administracyjna związana z uzyskaniem zezwolenia oparta jest na założeniu, że usługi te mają być świadczone wyłącznie pod precyzyjnie określonym adresem, spełniającym określone kryteria i tylko tam możliwa jest sprzedaż. Argumentując powyższe powołano się na treść art. 18 ust. 7 pkt 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z którego wynika, że sprzedaż napojów alkoholowych jest możliwa wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu. Co więcej, art. 18 ust. 7 pkt 8 ustawy, obliguje do prowadzenia sprzedaży w punkcie spełniającym wymogi określone przez radę gminy, która to gmina może dokonać kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwolenia. W przypadku prowadzenia sprzedaży za pomocą środków porozumiewania się na odległość, taka kontrola (zdaniem Organu) nie jest możliwa do przeprowadzenia.
Argumenty właścicieli sklepu
Od powyższego odwołanie złożyli właściciele sklepu, podnosząc argumentację opartą w głównej mierze na zasadzie swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem odwołujących, z ustawy o wychowaniu w trzeźwości nie sposób wyczytać, iż wprowadza ona zasadę działalności reglamentowanej tak jak to ma miejsce w przypadku ściśle nadzorowanych produktów leczniczych, gier hazardowych czy też handlu bronią lub amunicją. W przywołanych przypadkach, handel odbywać się może wyłącznie na zasadach uregulowanych w ustawie. Detaliczna sprzedaż alkoholu korzysta zaś z zasady swobody prowadzenia działalności. Wobec tego, normy wynikające z tejże ustawy należy traktować jedynie jako wprowadzające „dodatkowe wymogi” do ogólnej swobody prowadzenia działalności. Stąd też, skoro ustawa nigdzie nie zabrania wprost sprzedaży napojów alkoholowych również przez internet, to należy przyjąć, iż jest to prawnie dopuszczalne. Zdaniem odwołujących, rozumowanie przedstawione przez Prezydenta Miasta byłoby przejawem przyjęcia rozszerzającej wykładni ustawy, która w sposób oczywisty działałaby na niekorzyść przedsiębiorców.
Co istotne, podkreślono, że wszystkie działania związane ze tą częścią sprzedaży (przyjmowanie telefonicznych zamówień, obsługa e-portalu i witryny internetowej do realizacji zamówień) odbywały się w siedzibie sklepu – pod adresem wskazanym w zezwoleniu i tam też de facto dochodziło do realizacji umowy sprzedaży.
Tak przedstawiona argumentacja odwołujących nie spotkała się jednak ze zrozumieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które postanowiło utrzymać w mocy decyzję Organu I Instancji.
Uzasadnienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego
Organ Odwoławczy podzielił stanowisko Prezydenta Miasta, uznając, że odwołanie właścicieli sklepu nie jest zasadne albowiem cyt.: “ma głównie charakter polemiczny i wynika z krytycznej oceny zastosowania przez organ I instancji przepisów ustawy”. Organ II Instancji uznał przy tym, że przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi należy interpretować ściśle, zgodnie z celem ustawy określonym w preambule. Należy więc spoglądać na sprawę przez pryzmat rezultatów, jakie chciał osiągnąć ustawodawca. Zdaniem Kolegium, z regulacji tej niewątpliwie wynika zamiar ustawodawcy do ograniczenia dostępności alkoholu oraz przeciwdziałania alkoholizmowi. Mając powyższe na uwadze, zdaniem Organu, zakaz sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet wynika wprost z ustawy, gdyż cyt.: “ustawodawca nie przewidział prawnej możliwości takiej sprzedaży”.
Po zapoznaniu się z pisemnym uzasadnieniem stanowiska Organu II Instancji, Właściciele sklepu zdecydowali się złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, powielając w głównej mierze argumentację przedstawioną wyżej. Sąd tym razem orzekł, iż skarga ta zasługuje na uwzględnienie.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
Sąd uznał, że co do zasady skarżący mieli rację. W pierwszym rzędzie zwrócono uwagę, że spółka dochowała wszelkich prawem przewidzianych obowiązków wynikających z kontrolowanych zapisów ustawy. Istotnego znaczenia nabrał w tym względzie Regulamin Witryny, który nie został uznany za istotny w uprzednio zapadłych rozstrzygnięciach. Z lektury przywołanego regulaminu wyczytać można, iż przedmiotowa sprzedaż online była w istocie prowadzona pod adresem wskazanym w zezwoleniu. Sąd doszedł w tym względzie do przekonania, iż rozszerzenie działalności poprzez świadczenie usług drogą telefoniczną czy też przez portal internetowy, nie zmienia co do zasady miejsca spełnienia świadczenia, którym niewątpliwie była siedziba sklepu stacjonarnego. Z uzasadnienia wyroku wyczytać można, że cyt.: “skoro z Regulaminu Witryny, który jest niczym innym jak wzorcem umownym, wynika, że ustala się za miejsce spełnienia świadczenia przedmiotowy punkt sprzedaży, określony w udzielonym skarżącym zezwoleniu, to istotnie sprzedaż alkoholu następuje w tym punkcie, bo co do zasady sprzedaż rzeczy oznaczonych co do gatunku realizuje się z chwilą wydania rzeczy nabywcy w miejscu oznaczonym w umowie, najpóźniej w chwili wydania towaru kupującemu bądź, jak również wynika to z postanowień Regulaminu Witryny, upoważnionej przez kupującego osobie.”
Wobec powyższego, Sąd uznał, iż cyt.: “skarżący w sposób przekonywujący dowiedli, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy realizacja umowy sprzedaży następuje we wskazanym w udzielonym im w zezwoleniu punkcie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych, a nie poza nim. Nadto, gwoli jasności nie mamy tutaj do czynienia z klasycznym “sklepem internetowym” lecz konkretnie określonym i objętym zezwoleniem punktem sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych. Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie stoi zatem na stanowisku, że “sprzedaż przez Internet”, lecz z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, nie jest jeszcze jednym, dodatkowym miejscem sprzedaży, niewymienionym w art. 96 ustawy, lecz jest to dodatkowa forma komunikacji przedsiębiorcy z potencjalnymi klientami, a więc jednym ze sposobów sprzedaży funkcjonującym w dzisiejszych realiach”
Sąd podkreślił jednocześnie, iż każda ze spraw powinna być analizowana indywidualnie i każda z nich odznacza się swoją specyfiką. Nie można zatem przyjąć zapadłego rozstrzygnięcia jako reguły do innych spraw o odmiennym stanie faktycznym niż ta analizowana.
Na marginesie rozważań w tej sprawie, Sąd (po raz kolejny zresztą) zwrócił uwagę na konieczność nowelizacji omawianych przepisów i dostosowania ich brzmienia do aktualnie panujących realiów rynkowych w usługach, handlu i obrocie.
Wnioski dla sprzedających alkohol przez internet.
Z lektury uzasadnienia wysnuć można wniosek dość oczywisty. Osoby zamierzające prowadzić podobny biznes, powinny położyć szczególny nacisk na dostosowaniu regulaminu witryny do aktualnie obowiązujących norm prawnych – i to w taki sposób, ażeby korespondował z uprzednio wydanym zezwoleniem na sprzedaż alkoholu. Treść regulaminu powinna być powszechnie dostępna i widoczna dla każdego odwiedzającego stronę. W sprawie przedmiotowej, Właściciele zawarli jasne zasady świadczonych usług drogą internetową. W szczególności, miejscem zawierania umów jest punkt sprzedaży położony pod określonym adresem. Dalej, wszystkie umowy sprzedaży zawierane za pomocą witryny są realizowane w owym punkcie sprzedaży. Wreszcie, potwierdzenie zamówienia przez klienta jest równoznaczne ze złożeniem oświadczenia, że klient bierze na siebie odpowiedzialność za odbiór zakupionego towaru przez osobę pełnoletnią a ich odbiór (np. przez upoważnionego kuriera) następuje wyłącznie w sklepie pod określonym adresem we wskazanych godzinach.
Zapadły wyrok nie jest wyrokiem prawomocnym.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 8 sierpnia 2018 roku, sygnatura akt: III SA/Kr 493/18.