Przedstawienie wypełnionego weksla in blanco jako samoistnej podstawy roszczenia nie jest wystarczające dla zasądzenia kwoty dochodzonej pozwem – to wniosek płynący z treści wyroku z dnia 7 czerwca 2018 r., zapadłego przed Sadem Okręgowym w Łożmy.
Stan faktyczny sprawy
Spółka akcyjna występująca jako powód w sprawie wystąpiła z pozwem, domagając się zapłaty kwoty ok 7000 zł. Powódka wskazywała, iż pozwany zobowiązał się poprzez podpisanie weksla z dnia 13 marca 2012 roku do zapłaty w dniu 3 października 2017 roku kwoty wskazanej w wekslu. W związku z brakiem wpłaty w terminie, spółka wezwała pozwanego do wykupu weksla. Pozwany odmówił dobrowolnego uregulowania roszczenia. W toku sprawy ustalono, że podstawą wystawienia weksla in blanco była uprzednio udzielona pożyczka. Gdy pozwany zaprzestał regulowania rat, powód wypowiedział umowę pożyczki. Następnie poinformował pozwanego o wystawieniu weksla in blanco. W 2017 r. doszło do wypełnienia całości weksla uprzednio podpisanego przez pozwanego na kwotę ok. 7000 zł.
Wypełniony weksel – będący jedynym przedłożonym dowodem w sprawie – złożony został wraz z pozwem do Sądu Rejonowego w Łożmy.
Rozstrzygnięcie sądu
W konsekwencji tak wątłego materiału dowodowego doszło do oddalenia powództwa w całości. Argumentując powyższe rozstrzygnięcie, sąd stanął na stanowisku, że cyt: „zobowiązanie wynikające z weksla in blanco powinno mieć oparcie w podstawowym źródle powstania zobowiązania – umowie i z tych względów powinno być ono weryfikowane w procesie sądowym. Wprawdzie zobowiązanie z weksla in blanco jest zobowiązaniem abstrakcyjnym i wystarczającą przesłanką do inicjowania postępowania jest legitymowanie się wekslem, to jednak wedle Sądu brak przedłożenia do sprawy z weksla w sporze sądowym umowy wraz z deklaracją wekslową stanowi rażące pokrzywdzenie drugiej strony umowy i uniemożliwia jej podjęcie skutecznej obrony”.
Skoro zatem spółka nie złożyła do pozwu deklaracji wekslowej (czyli porozumienia między stronami), jak również nie przedłożyła źródła zobowiązania czyli wspomnianej umowy pożyczki, to Sąd orzekający nie miał wyjścia i uznał, że tak przygotowane roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie. Przypomniano przy okazji treść art. 6 k.c. stanowiącego o regule, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Skoro nie było możliwości zweryfikowania prawidłowości wypełnienia weksla, to nie można było założyć z góry, iż zostało to zrobione zgodnie z umową pożyczki i deklaracją wekslową, bez pokrzywdzenia praw pozwanego w sprawie.
Z takim rozumowaniem nie zgodziła się powódka, która postanowiła wywieść apelację. Postępowanie przed Sądem II Instancji nie przyniosło jednak pożądanego przez spółkę efektu. Apelacja została oddalona. Sąd odwoławczy w pełni podzielił zapatrywania Sądu Rejonowego, przyznając rację w twierdzeniu, iż cyt.: „powódka nie wykazała, że zobowiązanie z tytułu umowy pożyczki, na którą się powołuje nie zostało wykonane w sposób wynikający z deklaracji wekslowej co było przesłanką do wypełnienia weksla, a zatem powód nie wykazał, że powstało przysługujące mu względem pozwanego zobowiązanie wekslowe.”
Postępowanie odwoławcze
Rozważania sądu w tym przedmiocie spotkały się z krytycznymi uwagami niektórych przedstawicieli środowiska prawniczego, którzy podkreślają, że prawidłowo wypełniony weksel powinien stanowić samoistną podstawę roszczenia. Na poparcie tych twierdzeń przywołuje się treść art. 485 k.p.c. gdzie mowa jest wprost o „prawidłowo wypełnionym wekslu” jako podstawie wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Weksel jako taki (bez dodatkowej deklaracji wekslowej czy pierwotnego źródła zobowiązania) wymieniony został przez ustawodawcę jako wystarczająca podstawa dla ubiegania się o zasądzenie roszczenia. Niemniej jednak należy pamiętać, że Sąd nie jest jednolity w wykładni norm prawa wekslowego – czego dowodem stał się przywołany wyrok. Z daleko idącej ostrożności procesowej warto zatem przedstawić inne dowody dokumentujące źródło powstania zobowiązania – mimo prawidłowo wypełnionego weksla.
Wyrok z dnia 7 czerwca 2018 roku wydany przez Sąd Okręgowy w Łomży w sprawie o sygnaturze akt I Ca 168/18.
