Dnia 09 lipca 2018 roku weszła w życie istotna nowelizacja prawa cywilnego i procedury cywilnej. Jednym z głównych założeń wprowadzanych zmian to modyfikacja zarówno samych terminów przedawnienia jak i sposobu ich obliczania. W konsekwencji, ustawodawca zdecydował także o rozszerzeniu praw konsumentów w tym przedmiocie.
Czym jest przedawnienie?
Dla przypomnienia, przedawnienie to instytucja prawa cywilnego polegająca na możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie prawem określonego terminu. Służy ona stabilizacji obrotu prawnego poprzez eliminowanie z niego dawnych, nieaktualnych i często zapomnianych roszczeń.
Terminy przed nowelizacją
Dotychczasowe ogólne terminy przedawnienia wynikające z art. 118 kodeksu cywilnego kształtowały się następująco:
- 3 lata dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
- 10 lat dla pozostałych roszczeń majątkowych. – o ile inne ustawy szczególne nie stanowiły inaczej.
Nowe terminy
Po nowelizacji ustawy, skrócono termin przedawnienia roszczeń ogólnych – z 10 lat do lat 6. Nie zmieniły się natomiast terminy dotyczące roszczeń okresowych, jakimi są np. roszczenia z umowy najmu czy dzierżawy (czynsz) – wynoszą one nadal 3 lata. Ustawodawca nie zdecydował się również na modyfikację terminów dotyczących roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, pozostawiając granicę 3 lat.
Istotnym novum jest jednak wprowadzenie szczególnego sposobu obliczania końcowego terminu przedawnienia. Uprzednio termin oznaczony w latach kończył się co do zasady wraz z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. (vide art. 112 k.c.) Aktualnie, koniec biegu terminów przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Wyjątkiem jest termin przedawnienia krótszy niż 2 lata (wynikający z przepisów szczególnych), który oblicza się jak dotychczas.
Przedawnienie a prawa konsumentów
Wraz z nowym brzmieniem omawianego art. 118 k.c., wzmocniono uprawnienia konsumentów w tym przedmiocie. Najważniejsze zmiana dotyczy stosowania instytucji przedawnienia w praktyce tj. w toku zawisłego postępowania sądowego. Dotychczas, przedawnienie nie było badane z urzędu przez sąd a jego skuteczność zależała od wystąpienia z odpowiednim zarzutem procesowym przez uprawnioną do tego stronę. Aktualnie zaś, sąd obowiązany będzie działać z urzędu w tym przedmiocie i oddalić pozew przedsiebiorcy oparty na przedawnionym roszczeniu, jeżeli pozwanym będzie konsument. Jedynie w wyjątowych przypadkach – w powołaniu na względy słuszności – sąd zasądzi roszczenie przedawnione, o ile przemawiają za tym okoliczności sprawy – w szczególności: długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia czy charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego.
Nowelizacja zapisów dotyczacych konsumentów ma wzmocnić w szczególności ich pozycję procesową. Dotychczas, osoby te ponosiły negatywne konsekwencje niedostatecznego rozeznania w przysłujących im uprawnieniach – co stawiało ich w gorszym położeniu procesowym niż powoda przedsiębiorcę (reprezentowanego z reguły przez wykwalifkiowanego pełnomocnika). Aktualnie, konsument będzie chroniony niejako z mocy prawa, co winno ukrócić powszechną praktykę wielu przedsiębiorstw windykacyjnych skupujących niemalże za bezcen przeterminowane wierzytelności i inicjowaniu postępowania sądowego w oparciu o cesjonowane roszczenia.
Zmiany te zmoblizują również wierzyciela, który zobligowany zostanie do szybszego dochodzenia swoich roszczeń.
Windykacja prawomocnych należności
Nie wolno również zapomnieć o wprowadzeniu zmian w przedmiocie windykacji zapadłych orzeczeń. Idąc za znowelizowaną treścią art. 125 k.c, roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli zaś w.w roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej a jest jedynie ogólnym przedstawieniem zagadnienia prawnego w oparciu o obowiązujące prawo w chwili opracowywania notki. Masz pytania? Wątpliwości? Zapraszamy do kontaktu
